بررسی مفهوم‌شناختی معنویت اسلامی و مناسبات آن با عرفان اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه عرفان و ادیان موسسه حکمت و فلسفه ایران

10.22081/jsr.2023.63437.1008

چکیده

هدف این پژوهش تعریف معنویت و تبیین حقیقت آن و هم‌چنین، بررسی مناسبات این اصطلاح با دیگر اصطلاحات متقارب، از تأملات نخستین این موضوع علمی است. در این نوشتار، به بررسی مؤلّفه‌های دخیل در حقیقت معنویت، و به بررسی مناسبات معنویت و عرفان در بستر اندیشۀ اسلامی اهتمام شده است. روش پژوهش حاضر با استفاده از روش اصطیاد و اجتهاد، به بررسی تحلیلی مؤلفه‌های معنویت در اندیشۀ اسلامی و مناسبات آن با عرفان اسلامی پرداخته است. یافته‌های این پژوهش، معنویت اسلامی به معنای اهتمام متعبدانه و مبتهجانه به قرب الهی از طریق سوگیری به ارزش‌های دینی در سطوح اندیشه و گرایش و تصمیم و رفتار است؛ همچنین، معنویت اسلامی، مناسبات متفاوتی با تلقیات مختلف عرفان اسلامی در حوزه‌های نظر و عمل دارد. به عقیدۀ نویسندۀ ، با وجود مناسبات مهم میان معنویت اسلامی و عرفان اسلامی، تفاوت‌های مهمی در سطح مصداقی میان آن دو وجود دارد، و همین، سبب می‌شود که معنویت، اعم مصداقی از عرفان محسوب شود. اصلی‌ترین عامل این تفاوت، به ماهیت شهودی عرفان بازمی‌گردد، که در رویکرد معنوی، الزامی نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Conceptual Examination of Islamic Spirituality and Its Relationship with Islamic Mysticism

نویسنده [English]

  • Seyed Ahmad Ghaffari Gharebagh
استادیار و عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران
چکیده [English]

 




This study aims to define spirituality and explain its truth, and to examine the relationship of this term with other related terms, one of the first reflections on this scientific topic. This article has considered the examination of the elements involved in the truth of spirituality, and the investigation of the relationship between spirituality and mysticism in the context of Islamic thought. The present research, using the method of extraction and ijtihad, has analyzed the components of spirituality in Islamic thought and its relationship with Islamic mysticism. According to the findings of this study, Islamic spirituality means a devout and ambitious effort to be close to God through a bias towards religious values at the levels of thought, tendency, decision, and behavior. In addition, Islamic spirituality has different relationships with different perceptions of Islamic mysticism in the fields of opinion and practice. In the author's opinion, despite the important relationships between Islamic spirituality and Islamic mysticism, there are important differences in the level of evidence between them, and this is the reason why spirituality is considered an example of mysticism. The main reason for this difference is the intuitive nature of mysticism, which is not necessary in the spiritual approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spirituality
  • Islamic spirituality
  • the science of Islamic mysticism
  • Islamic mysticism
  • intuition