الگوی مفهومی مؤلفه‌های هوش معنوی و روش‌های تقویت آن در صحیفه سجادیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری دین‌‌پژوهی و مدرس معارف، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

10.22081/jsr.2024.67313.1042

چکیده

هوش معنوی، مفهومی به‌نسبت جدید و گسترش‌یافته در حوزه‌های روان‌شناسی، فلسفه، و علوم اجتماعی است. هوش معنوی به‌عنوان توانایی درک و پی‌گیری معنا، هدف و ارزش‌های عمیق در زندگی شناخته می‌شود. این نوع از هوش به جای تمرکز بر توانایی‌های شناختی مانند: منطق و حل مسائل، بر تلاش برای پیداکردن معنا و ارتباط با بُعدهای معنوی و روحانی در زندگی تمرکز دارد؛ به‌عبارتی، هوش معنوی به ارتباط با پرسش‌های عمیق مانند معنای زندگی، ارتباط با دیگران، ارزش‌های شخصی و امور معنوی می‌پردازد. متون دینی به‌خصوص دعای صحیفه سجادیه دارای ظرفیت بسیاری برای تقویت و بهره‌گیری از هوش معنوی در مسائل مهم زندگی است. نظر به اهمیت این مسئله، در این پژوهش در مطالعه‌ای کیفی، با روش تحلیل مضمون مؤلفه‌های هوش معنوی و الگوی مفهومی آن مورد واکاوی قرار گرفت و شش مضمون فراگیر: «بازاندیشی خود»، «انگیزه و نیت»، «اختیار و انتخاب»، «کنش‌مندی»، «عبادت عمل‌پرور» و «پذیرش و انعطاف» به‌دست آمد. الگوی مفهومی هوش معنوی در صحیفه نشان می‌دهد که، آگاهی از خود و محیط اطراف انسان نقطه شروع برای توسعه هوش معنوی است. نیت و انگیزه، قدرت و توانایی جسمی و روحی افراد در پی‌گیری اهداف معنوی و انجام اعمال مرتبط با آن‌ها به‌عنوان منبع حیاتی برای پیشبرد مسائل معنوی و رشد شخصی تلقی می‌شود. این مؤلفه در کنار قدرت انتخاب و عمل و عبادی‌دیدن خدمت‌به‌دیگری، تأثیر مهمی بر کنش‌مندی‌های انسان دارد که در یک پیوستار موجب بالارفتن قدرت پذیرش و انعطاف انسان در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Conceptual Model of the Components of Spiritual Intelligence and the Methods of Strengthening It in Safiha Sajjadiyeh

نویسنده [English]

  • zahra Abyar
PhD in Religions studies and teacher of education, Islamic Azad University of Isfahan (Khorasgan), Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Spiritual intelligence is a relatively new and expanded concept in psychology, philosophy, and social sciences. Spiritual intelligence is known as the ability to understand and pursue meaning, purpose and deep values in life. Instead of focusing on cognitive abilities such as logic and solving problems, this type of intelligence focuses on trying to find meaning and connection with spiritual dimensions in life. In other words, spiritual intelligence deals with deep questions such as the meaning of life, relationships with others, personal values and spiritual matters. Religious texts, especially the prayers of Sahifa Sajjadiyeh, have a lot of potential to strengthen and benefit from spiritual intelligence in important issues of life. Considering the importance of this issue, in this research, in a qualitative study, the components of spiritual intelligence and its conceptual model were analyzed using the theme analysis method, and six comprehensive themes were obtained including self-reflection, motivation and intention, option and choice, activity, pragmatic worship and acceptance and flexibility. The conceptual model of spiritual intelligence in Sahifa shows that the awareness of oneself and the human environment is the starting point for the development of spiritual intelligence. Intention and motivation, strength and physical and mental ability of people in pursuing spiritual goals and performing actions related to them are considered as vital sources for advancing spiritual issues and personal growth. This component, along with the power of choice and action and considering service to others as worship, has an important effect on human actions, which in a continuum increases the power of acceptance and flexibility of man in facing the problems and obstacles of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sahifa Sajjadiyeh
  • spiritual intelligence
  • Imam Sajjad
  • spirituality
  • intelligence
  • thematic analysis
  • conceptual model.