ارتباط معنویت معشوقانه و احساس فقر وجودی از منظر قران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری رشته تفسیر تطبیقی مجتمع آموزش عالی بنت الهدی. جامعه المصطفی قم

2 استادیار، هیئت علمی گروه فلسفه و عرفان مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم ایران

3 استاد یار، هیئت علمی گروه قران و حدیث مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران،

10.22081/jsr.2025.69913.1102

چکیده

بر اساس محتوای برخی آیات و روایات، انسان معنوی ضمن درک ارتباط معشوقانه که آغازگر آن پروردگار است، فطرتاً خواهان وصول به قله معنویت اسلامی یعنی قرب الهی است؛ اما به دلیل نقایص و وسوسه‌های بی‌شماری که در وجود وی نهفته و گویی نقش بازدارندگی در طی طریق دارد، نوعی حس فقر وجودی نسبت به غنی مطلق عالم هستی که در رأس معنویت اسلامی است، احساس می‌کند؛ لذا پژوهش حاضر با توصیف و تحلیل عقلی مطالب منتخب و مرتبط با «ارتباط معشوقانه انسان با خدا» و «احساس فقر وجودی» در دایره گزاره‌های دینی چون آیات و روایات، به ارتباط این دو مقوله
پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد؛ در معنویت معشوقانه، به انسان کاملی که مظهر اکمل حق است، نیاز است تا وی ضمن درک نقش آغازگر‌بودن خداوند در ارتباط با او، گرایش و شوق نسبت به موجود عاشقی یابد که هم پاسخ به نیاز فطری خود داده باشد و هم مقدمات سیر در مسیر قرب الهی را فراهم گرداند. مناجات که حاصل معنویت معشوقانه و اظهار نوعی حقارت مثبت است، در قالب اعتراف
انسان به گناهان، نعمات و حمد و ثنای الهی، نواقص و کاستی‌های وی در مقابل غنی مطلق هستی را به تصویر می‌کشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The relationship between romantic spirituality and the feeling of existential poverty from the perspective of the Qur'an

نویسندگان [English]

  • khadijeh ziaii 1
  • Mahmoud Kaviani 2
  • tahereh mahrozadeh 3
1 PhD student in the field of comparative interpretation of Bint Al Hadi Higher Education Complex. Al-Mustafa Community of Qom
2 Assistant Professor, Department of Philosophy and Mysticism, Bint Al-Hadi Higher Education Complex, Al-Mustafa Al-Alamiya Community, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Qur'an and Hadith Department, Bint Al-Hadi Higher Education Complex, Al-Mustafa Al-Alamiya Community, Qom, Iran.
چکیده [English]

By reflecting on the content of some verses, God's relationship with humans is sometimes loving and sometimes existential; Man, as the most beloved creature, having a loving relationship with God, naturally wants to walk in the path of closeness to God, which is the goal of Islamic spirituality; But due to the countless flaws and temptations that he is exposed to, he sometimes cannot achieve the desired goal, this is where his existential poverty is revealed to the absolute richness of existence. This research aims to "investigate the relationship between romantic spirituality and human existential poverty" by referring to religious sources and analyzing and examining selected materials from religious propositions.

The research findings show; In the lover's spirituality, a perfect human being who is the embodiment of perfect truth is needed so that, while understanding the role of God as the initiator in the love relationship, a tendency and enthusiasm towards the lover will arise in him, so that in addition to responding to his natural needs, the preparations for walking on the path Provide closeness to God. Manajat, which is the result of loving spirituality and expressing a kind of positive humility, in the form of man's confession of sins, blessings and praise of God, portrays his shortcomings and shortcomings in front of the absolute richness of existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spirituality
  • lover'
  • s spirituality
  • divine love
  • prayers
  • poverty
  • existential poverty
* قرآن کریم
** نهج البلاغه
*** صحیفه سجادیه
ابن‌سینا، ابو علی حسین. (1375). الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغه.
ابن‌عربی، محی‌الدین. (1405ق). الفتوحات المکیه. بیروت: انتشارات دار صادر.
ابن‌فارس، احمد به فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (محقق: عبدالسلام محمد هارون). قم: مکتبة الأعلام الاسلامی.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1405ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
انزابی‌نژاد، رضا؛ بهجت سادات حجازی. (1384). اصل سنخیت در عرفان و همانند سازی در روان‌شناسی (با گذری در اندیشه‌های عطار و مولوی). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز،  شماره 197، صص 35-54.
بلعید، صادق. (1425ق). القرآن و التشریع. بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
ثقفی تهرانی، محمد. (1398). تفسیر روان جاوید. تهران: انتشارات برهان.
جعفری، محمدتقی. (1398). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه (تدوین و تنظیم: عبدالله نصری). قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حجازی، بهجت سادات. (1378). انسان کامل در نگاه عطار. مشهد: دیوار.
حسن‌زاده آملی، حسن. (1375). نصوص الحکم بر فصوص الحکم. تهران: رجاء.
دهباشی و میرباقری. (1389). تاریخ تصوف (1). تهران، سمت.
رحیمیان، سعید. (1376). تجلی و ظهور در عرفان نظری. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه
علمیه قم.
ری شهری، محمد. (1383). میزان الحکمة. قم: دارالحدیث.
ستاری، جلال. (1374). عشق صوفیانه. تهران: نشر مرکز.
سجادی، جعفر. (1362). فرهنگ لغت، اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: انتشارات طهوری.
سید‌قطب. (1412ق). فی ظلال القرآن. بیروت: دارالشروق.
صدر‌المتالهین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1383). الاسفار الاربعة (مصحح: مقصود محمدی). تهران: بنیادحکمت اسلامی صدرا.
صدر‌المتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1423ق). الحکمة المتعالیة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین قم.
طوسی، محمدبن الحسن. (1411ق). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد (دعای کمیل). بیروت: موسسه فقه الشیعه.
عطار، شیخ فرید الدین. (1379). تذکرة الاولیاء (به تصحیح و تحشیه رینولد آلن نیلکسون، بازنگاری متن، ترجمه مقدمه‌ها و تنظیم فهرست از ع-روح بخشان). تهران: اساطیر.
غزالی، احمد. (1359). سوانح، براساس تصحیح هلموت ریتر (با تصحیحات جدید و مقدمه و توضیحات: نصرالله پورجوادی). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
فولادی، علیرضا. (1387). زبان عرفان. تهران: نشر فراگفت.
قطب راوندی، سعید بن هبةالله. (1377). قصص الانبیاء (محقق: غلامرضا عرفانیان یزدی). مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
قیصری، داود. (1416ق). شرح فصوص الحکم. قم: انوار الهدی.
کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی. (1418ق). البلد الامین و الدرع الحصین (دعای عرفه). بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1375). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحارالانوار. بیروت: الوفاء.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1391). آموزش فلسفه. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی&.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1393). سجاده‌های سلوک؛ شرح مناجات‌های حضرت سجاد×. قم:  انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مولوی. (1372). مثنوی (مصحح: محمد استعلامی). تهران: انتشارات زوار.
میبدی، رشید‌الدین. (1388). کشف الاسرار و عدة الابرار، تفسیر عرفانی قران کریم (به کوشش: سید رضا باقریان موحد). تهران: ارمغان طوبی.
یثربی، یحیی. (1379). فلسفه عرفان. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.