چیستی «ذهن‌آگاهی» در انیمیشن «روح» و نسبت‌سنجی آن با «حضور قلب» در عرفان اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه اسلام و مطالعات معنویت، پژوهشکده اخلاق و معنویت، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

10.22081/jsr.2024.68579.1079

چکیده

زندگی در حال و زیستن در لحظه اکنون تبدیل به اهداف انسان امروز شده است. این هدف با تکنیک «ذهن‌آگاهی» که برخاسته از آموزه‌های بودایی است در درمان‌گری، موفقیت شغلی و در معنایابی زندگی نیز به‌کار می‌رود. پرسش مقاله حاضر آن است که، این تجربه آیا تجربه‌ای معرفت‌بخش است و آیا می‌تواند برای فرد رشد اخلاقی و معنوی به همراه بیاورد؟ به‌علاوه آیا این تجربه نیز مانند تجارب مشابه در عرفان اسلامی (مثلاً تجربه حضور قلب) در تعامل با خداوند و با فرض حضور وی انجام می‌شود یا تنها امری در ساحت ذهن است و دلالتی خداشناختی ندارد؟ برای پرداختن به این مبحث، مقاله حاضر مطالعه‌ای موردی را آغاز می‌کند و با روش تحلیل محتوای کیفی، انیمشین روح، که پیام اصلی آن «ذهن‌آگاهی» برای معنایابی است را تحلیل کرده و سپس با کمک مباحث فلسفه عرفان به‌خصوص دیدگاه‌های ریچارد جونز به تحلیل این نوع «ذهن‌آگاهی» پرداخته و تلاش می‌کند به پرسش‌های بحث پاسخ دهد. یافته مقاله حاضر آن است که «ذهن‌آگاهی» در معنویت عصر جدید که در این انیمیشن نیز به تصویر کشیده شده، محتوای خداشناختی ندارد. علاوه براین دستاوردهای شناختی و اخلاقی نیز به همراه ندارد و تنها حال خوب که ناشی از پایین‌آوردن حساسیت ذهنی نسبت به گذشته و آینده است را به ارمغان می‌آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nature of »Mindfulness« in »Soul (2020)« and its Relationship with the »Presence of the Heart« in Islamic Mysticism

نویسنده [English]

  • Ahmad Shakernejad
Assistant Professor, Department of Islam and Spirituality Studies, Research Center for Ethics and Spirituality, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran.
چکیده [English]

Living in the present and living at the moment have turned into goals of today's man. These goals are also used with the "mindfulness" technique, which originated from Buddhist teachings, in therapy, career success, and finding meaning in life. The question of this article is that, is this experience an enlightening experience and can it bring moral and spiritual growth for a person? In addition, does this experience, like similar experiences in Islamic mysticism (for example, the experience of the presence of the heart) take place in interaction with God and with the assumption of His presence, or is it only a matter of the mind and does not have a theological meaning? To deal with this issue, the present article starts a case study and through the method of qualitative content analysis, it analyzes the animation called soul, whose main message is "mindfulness" for finding meaning, and then with the help of the topics of mystical philosophy, especially the views of Richard Jones, analyzes this type of mindfulness and tries to answer the questions of the discussion. The finding of the present article suggests that "mindfulness" in the spirituality of the new age, which is also depicted in this animation, does not have a theological content. In addition, it does not bring cognitive and moral achievements and only brings good mood which is caused by reducing the mental sensitivity towards the past and future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New Age spirituality
  • the animation soul
  • mindfulness
  • living in the present
  • presence of the heart