تبیین رابطه عشق و فنا از دیدگاه ملاصدرا و عین‌القضات همدانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 طلبه سطح چهار حکمت متعالیه، مؤسسه آموزش عالی حوزوی رفیعه المصطفی(ص)، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه عرفان و ادیان، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، قم، ایران

10.22081/jsr.2024.68110.1062

چکیده

تبیین هستی‌‌شناسی عرفانی و فلسفی عشق و فنا فی‌‌الله که نهایت کمال و انتهای قوس صعود سالکِ عاشق را نشان می‌‌دهد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. هدف این پژوهش، تبیین رابطه عشق و فنای فی‌الله در آثار ملاصدرا و عین‌القضات همدانی است و در پی یافتن این پرسش است که آیا رابطه عاشقی و معشوقی در فنا باقی می‌‌ماند و یا عشق و فنا با یکدیگر تنافی دارند. این پژوهش با روش تحلیلی مقایسه‌‌ای و استفاده از داده‌‌های کتابخانه‌‌ای، به مقایسه تطبیقی و تحلیل اندیشه‌‌های ملاصدرا و عین‌القضات به‌عنوان دو نماینده حوزه فلسفه و عرفان، می‌‌پردازد. فنای عاشق به‌معنای حقّانی‌شدن و از دست‌دادن انانیّت است. فنا مضمحل‌کننده عشق است و در مقام فنا،که نهایت عشق و جایگاه بالاتری از آن است، ثنویت عاشق و معشوق وجود ندارد. اگرچه بررسی و تحلیل اندیشه‌‌ها و مضامین مشترک، همسویی دیدگاه‌‌های این دو حکیم را درباره تبیین رابطه عشق و فنا نشان می‌‌دهد، اما با مقایسه دقیق دیدگاه‌‌های ایشان می‌توان به برتری تبیین ملاصدرا نظر داد. وی در عین پذیرش تبیین‌‌های صحیح عرفانی، اما به‌واسطه بهره‌‌مندی از مبانی حکمی خود، ازجمله: جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء‌بودن نفس، حرکت جوهری، اتحاد عاقل و معقول، تحلیل دقیق‌‌تر و عمیق‌‌تری از رابطه عشق و فنا ارائه می‌‌دهد. وی فنا عاشق را به‌معنای انسلاخ وجودی و تبّدل جوهری تعیّن خلقی به تعیّن حقی بر می‌‌شمرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Explanation of the Relationship between Love and Death from the Perspective of Mulla Sadra and Ain al-Quzat Hamedani

نویسندگان [English]

  • Nargessadat Rouholamin 1
  • Seyed Ahmad Ghaffari Ghare bagh 2
1 Level Four student (PhD student) of Hikmat Muta’aliya, Al-Mustafi Higher Education Institute, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Mysticism and Religions, Iran Wisdom and Philosophy Research Institute, Qom, Iran.
چکیده [English]

It is very important to explain the mystical and philosophical ontology of love and death by God, which shows the ultimate perfection and the end of the ascension of the lover. The purpose of this research is to explain the relationship between love and mortality in the works of Mulla Sadra and Ain al- Quzat Hamedani, and seeks to find out whether the relationship between love and the beloved remains in death, or whether love and death are mutually exclusive. This research, with the comparative analytical method and the use of library data, deals with the comparative comparison and analysis of the thoughts of Mulla Sadra and Ain al-Quzat Hamedani as two representatives of philosophy and mysticism. The death of a lover means becoming righteous and losing egotism. Death is the problem of love, and in the position of death, which is the ultimate love and a higher position than it, there is no duality of lover and beloved. Although the examination and analysis of common thoughts and themes shows the alignment of the views of these two scholars regarding the explanation of the relationship between love and death, but by comparing their views carefully, it is possible to comment on the superiority of Mulla Sadra's explanation. While accepting the correct mystical explanations, he provides a more detailed and deeper analysis of the relationship between love and death by benefiting from his ruling bases, such as the physicality of occurrence and the spirituality of the survival of the soul, the substance theory, the unity of the wise and the reasonable.He considered the death of the lover as the meaning of existential annihilation and the essential change of the natural determination to the right determination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The relationship of love and death
  • the unity of the lover and the beloved
  • existential annihilation
  • Mulla Sadra
  • Ain al-Quzat